مدارس و فضاهای آموزشی یکی از مهم ترین کاربری های شهری هستند. این فضاها باید پاسخگوی نیاز های دانش آموزان باشد. در هنگام طراحی فضاهای آموزشی ضمن توجه به استاندارد ها و ضوابط، باید به فرم ساختمان مدرسه نیز توجه نمود. مطالبی که در این مقاله نوشته شده است،مطالعاتی است که در راستای طراحی یک هنرستان 4 رشته ای با ظرفیت 320 دانش آموز صورت گرفته است. مطالب این مقاله می تواند الگوی مناسبی برای طراحی فضاهای مشابه باشد.
دیاگرام طراحی مجتمع چند منظوره آموزشی- رم کولهاس
طراحی پلان، در طراحی هر فضایی یکی از بخش های کلیدی و مهم است. در ادامه تعدادی از نکاتی که باید در هنگام طراحی پلان مدرسه توجه کرد آورده شده است. فضاهایی نظیر کارگاه ها و سالن اجتماعات و به طور کلی فضاهای جمعی بهتر است در همکف قرار بگیرند. کلاس های درسی و فضاهای اداری می توانند در طبقات قرار بگیرند. به طور کلی فضاها به دو بخش عمومی نظیر سالن اجتماعات، سالن ورزش، نمازخانه و بخش خصوصی تر شامل کلاس های درس و قسمت های اداری قابل تفکیک می باشند که بهتر است هر دوی این بخش ها از ورودی اصلی قابل دسترسی باشند. یکی دیگر از نکات برای طراحی پلان مدارس، نحوه ی ترکیب فضاهای بسته با فضای باز می باشد. این پیوند به این گونه است که حیاط در عین استقلال به عنوان فضای باز اصلی، توسط بنا محصور شده است. ترکیب این فضاها به این گونه شباهت زیادی به الگوی حیاط مرکزی در معماری ایرانی نیز دارد. حیاط، به عنوان قلب مجموعه ی آموزشی، فضاها را در عین حال از هم تفکیک می کند و هم به هم پیوند می زند.
در این قسمت با توجه به نکات گفته شده چند نمونه از مدارس به همراه عکس های آن و توضیحات آورده شده است.
ساختمان دبستان جرارد مولینا از آثار جیانکارلو مازانتی در کلمبیا است. این مدرسه در بافت مسکونی میان انبوهی از خانه های کوچک و مجتمع های مسکونی واقع شده است. این ساختمان همچون نواری پهن و یک طبقه، اندکی از زمین فاصله گرفته و در سایت حلقه زده است.
دبستان جرارد مولینا- دید پرنده
بدین ترتیب حیاطی مرکزی و محصور برای فضاهای تجمع و زمین های ورزشی رو باز کودکان در مرکز سایت به وجود آمده است. ساختمان در عین دعوت کنندگی و گشودگی به سمت شهر ساختاری درون گرا دارد تا جای امکان هیاهوی فضای بازی کودکان را از شهر دور می کند. در طبقه ی اول کلاس ها قرار دارند و در طبقه دوم فضای استراحت معلمان، اتاق های اداری و برخی از کلاس های خاص قرار گرفته اند.
حیاط مدرسه
یکی از مدول های ساختمان
ساختار مدرسه مدولار است و متشکل از 10 مدول کوچک است. در دوبخش ابتدایی و انتهایی، دو ساختمان خارج از مدول های کلاس ها قرار گرفته اند. نخست ساختمانی دو طبقه که در طبقه ی همکف آن سالن آشپزخانه، غذاخوری و تریای مجموعه و در طبقه ی دوم آن سالن همایش قرار دارند.
پلان طبقه ی اول مدرسه
پلان طبقه دوم
دو نما از مدرسه
با توجه به ضوابط طراحی مدرسه و ساختمان های آموزشی، که توسط سازمان استانداردها ارایه شده است سرانه ها و فضاهای مورد نیاز برای هر دوره ی تحصیلی برداشت شده است. برای هنرستان با 4 رشته ی تحصیلی، برای 4 دوره آموزشی تعداد 16 کلاس نیاز است.
تعداد کلاس های مورد نیاز با توجه به مقطع و تعداد رشته و سال تحصیلی براساس ضوابط و استاندارد ارایه شده توسط وزارت آموزش، فناوری و علوم اروپا
با توجه به این که ظرفیت کلاس ها در این هنرستان 20 نفر است مساحت ها با جدول فوق متفاوت است. برای این هنرستان 16 کلاس درس با ظرفیت 20 نفر در هر کلاس در نظر گرفته شده است.
حداقل مساحت مورد نیاز برای 16 کلاس با 24 دانش آموز براساس ضوابط و استاندارد ارایه شده توسط وزارت آموزش، فناوری و علوم اروپا
جدول فوق مساحت حساب شده براساس سرانه ی ایران نیست و در ادامه مساحت ها براساس سرانه ی کشور ایران و طبق دستورالعملی که توسط سازمان استاتدارها ارایه شده است محاسبه شده است. در جدول فوق فضاهای گروه آموزشی و کمک آموزشی به همراه سرانه آن ها آورده شده است. مساحت کلی برای این گروه از فضا ها 1120 متر مربع می باشد. در جدول زیر ریزفضاهای گروه فرهنگی، ورزشی و فضاهای اداری آورده شده است. فضاهای جمعی مانند کتابخانه، فضای ورزشی و سالن اجتماعات با توجه به ابعاد و ارتفاع آن ها معمولا در طبقه ی همکف قرار می گیرند. فضاهای اداری را می توانند در طبقات قرار بگیرند.
فضای نماز خانه برای تعداد 3/2 دانش آموزان در نظر گرفته می شود. مساحت کل وضوخانه نیز 10% کل نمازگزاران می باشد. مساحت سالن ورزش اصلی براساس تیپ بندی سالن های ورزشی توسط آموزش و پرورش375 متر مربع برای مدارس با بیشتر از 9 کلاس می باشد. کتابخانه شامل سالن قرائت برای دانش آموزان یک کلاس به صورت همزمان و فضای کتاب ها و محل استقرار کتابدار می باشد.
در جدول زیر ریز فضاهای گروه خدماتی و پشتیبانی آورده شده است. تعداد سرویس بهداشتی برای معلمان برای هر 6 کلاس 1 عدد باید در نظر گرفته شود.
در این جدول فضاهای موجود در محوطه نوشته شده اند. سرویس بهداشتی و آبخوری دانش آموزان به ازای هر کلاس یک عدد باید در نظر گرفته شود. مجموعه ی سر درب ورودی شامل اتاق نگهبانی و اتاق انتظار والدین می باشد. فضاهای ارتباطی 20% مساحت کل فضاها در نظر گرفته می شود. حداقل مساحت اتا ق سرایداری طبق استاندارد 55 متر مربع می باشد.
دانش فنی مشابه
نظرات کاربران ، پرسش و پاسخ