4- ساختمان هایی که به صورت انبوه سازی یا شهرک سازی ساخته می شوند (با هر درجه اهمیت و هر تعداد سقف).
5- ساختمان هایی که در مراحل ساخت آنها نیازی به گودبرداری، ایجاد دیوار حائل و یا شیب تند باشد.
6- ساختمان هایی که مشخصات ژئوتکنیکی لایه های خاک زیر آنها منجر به نشست زیاد، لغزش، سنگ ریزش یا روانگرایی شده و یا خاصیت فروریزشی یا تورمی داشته باشند.
7- در مواردی که سطح آب زیرزمینی بالا باشد.

گسلش

گسلش یک شکستگی در امتداد صفحات پوسته زمین است، به طوری که اگر صفحات دو طرف آن نسبت به یکدیگر حرکت کنند. انرژی زیادی آزاد شده و پدیده زلزله به وجود می آید. در علم زمین شناسی برای معرفی گسل ها و شناخت اثرات ناشی از آنها اصطلاحاتی وجود دارد که به تعریف آنها می پردازیم:

گسل فعال

گسل هایی که طی چند هزار سال گذشته حرکت نموده و احتمالا در آینده هم حرکت خواهند کرد. جالب است بدانید که بعضی از گسل ها نظیر گسل معروف سان اندریاس همواره در طول زمان در حال حرکت است و برخی دیگر فقط به هنگام وقوع زلزله حرکت می کنند.

گسل اصلی

گسلی که طول آن بیش از 10 کیلومتر باشد.

پهنه گسلی

محدوده ای از زمین اطراف گسل است که در اثر حرکت گسل، تغییر شکل های عمده ای در آن ایجاد می شود.

پهنه با جابجایی عمده

در صورتیکه در پهنه گسل های اصلی جابجایی عمده ای وجود داشته باشد، اصطلاحا به آن پهنه با جابجایی عمده گفته می شود.

ضوابط ساخت و ساز در پهنه های گسلی

معمولا در پهنه های گسلی، جابجایی های ایجاد شده ناشی از پدیده گسلش می تواند موجب آسیب به سازه ها شود. از همین رو ویرایش چهارم استاندارد 2800، توصیه ها و الزاماتی را در رابطه با ساخت و ساز در پهنه های گسلی بیان می کند که شامل سه مورد زیر است:
1- کلیه سازندگان بنا در پهنه های گسلی به ویژه گسل های اصلی، قبل از ساخت باید اقدام به شناسایی گسل های موجود کرده و در صورتی که زمین شناس، وجود گسل سطحی با جابجایی عمده را در نزدیکی محل ساختگاه تشخیص دهد، باید ضوابط مربوط به پهنه های با جابجایی عمده مطابق آیین نامه های ملی یا بین المللی معتبر رعایت گردد.
2- کاربری زمین های شهری تا جای ممکن باید به نحوی تخصیص داده شود که محدوده پهنه های گسلی به ویژه گسل های اصلی به کاربری های کم خطر و یا کم تراکم تر نظیر فضای سبز، معابر یا فضاهای ورزشی و تفریحی با سازه های سبک اختصاص یابد. این امر موجب می شود که آسیب های جانی و اقتصادی در زلزله های احتمالی به طور قابل توجهی کاهش یابد.
3- هنگامی که ناچار به احداث ساختمان ها در نزدیکی گسل ها صورت می گیرد، رعایت موارد زیر ضروری است:
الف) در پهنه های گسلی به خصوص گسل های اصلی، اکیدا توصیه می شود که از احداث ساختمان ها به ویژه ساختمان های با اهمیت بسیار زیاد اجتناب شود.
ب) در پهنه گسل های اصلی با جابجایی عمده، احداث ساختمان ها با اهمیت بسیار زیاد ممنوع است و در مابقی پهنه ها، احداث آنها با انجام مطالعات و اعمال تمهیدات ویژه مجاز می باشد.
ج) در پهنه گسل های اصلی با جابجایی عمده، احداث ساختمان ها با اهمیت زیاد صرفا با انجام مطالعات ویژه و اعمال تمهیدات ویژه مجاز می باشد.

فرونشست

تصور کنید که چند ساختمان روی یک قنات ناشناس و قدیمی بنا شده اند. در صورت وقوع زلزله و ناپایدار شدن خاک اطراف دیواره های قنات، حجم زیادی از خاک به داخل کانال قنات ریخته و عملا زیر ساختمان ها را خالی می کند. این پدیده که می تواند باعث فرورفتن ساختمان ها به درون زمین شود، اصطلاحا فرونشست نام دارد. پدیده فرونشست زمین در مواردی ممکن است بدون وقوع زلزله و تنها در اثر سست بودن خاک روی حفرات زیر سطحی یا افزایش بار روی آنها ایجاد شود.
به طور کلی حفرات زیر سطحی خاک امکان ناپایداری آنها در اثر زلزله وجود دارد و می توانند باعث بروز پدیده فرونشست در هنگام زلزله شوند، ممکن است به صورت طبیعی در زمین به وجود آمده و یا در اثر فعالیت های انسانی ایجاد شده باشند. این عوامل در مجموع می توانند با یکی از موارد زیر مرتبط باشند:
1- قنات ها 2- گشودگی ها و فضاهای زیرزمینی از قبیل ایستگاه های مترو، تونل های کم عمق و با دهانه بزرگ، معادن 3- حفرات و غارهای زیرزمینی طبیعی نظیر غارهای کارستیک 4- حفرات به وجود آمده ناشی از آب شستگی دانه های خاک (در اثر عواملی نظیر ترکیدن لوله های آب یا نفوذ آب های سطحی) 5- ویرایش چهارم استاندارد 2800 در بحث پدیده فرونشست خاک مواردی را به صورت زیر توصیه می کند:
1- برای شناسایی حفرات زیرسطحی می توان از روش های شناسایی مختلف از جمله حفر گمانه و یا روش های ژئوفیزیکی استفاده کرد. همچنین شناسایی قنات های فعال و تونل های تاسیسات شهری باید بر اساس مدارک موجود انجام گیرد.
2- پی از شناسایی محل حفرات زیر سطحی، لازم است تا برای بررسی میزان پایداری آنها مواردی از قبیل نوع خاک، عمق قرارگیری حفره زیرسطحی و قطر آن تعیین شود.
3- در صورت وجود باز شدگی های زیرزمینی در زیر ساختگاه مورد نظر، باید مطالعات خاص برای اطمینان از ایمنی سازه انجام گیرد و در صورت لزوم تمهیدات لازم برای جلوگیری از آسیب دیدن سازه ناشی از فرونشست زمین در نظر گرفته شود.